علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، در دیدار با جمعی از مداحان ادعا کرد که جمهوری اسلامی هیچ نیروی نیابتی در منطقه ندارد و برای هرگونه اقدام نظامی نیازی به آن‌ها احساس نمی‌کند.
او در اظهاراتی که بیشتر به یک واکنش تدافعی شباهت داشت، گفت: «مرتب می‌گویند جمهوری اسلامی نیروهای نیابتی خودش را در منطقه از دست داد! این‌ها نیابت از ما ندارند... اگر یک روزی بخواهیم اقدام بکنیم، احتیاجی به نیروی نیابتی نداریم.»
این سخنان در حالی مطرح می‌شود که جمهوری اسلامی سال‌هاست به دلیل حمایت‌های مالی و نظامی از گروه‌های شبه‌نظامی در منطقه، از جمله حوثی‌ها در یمن، حزب‌الله در لبنان، و گروه‌های شبه‌نظامی در عراق و سوریه، با انتقادهای گسترده داخلی و بین‌المللی روبه‌روست.
تکذیب یا اعتراف؟
خامنه‌ای با این ادعاها در حالی از خود دفاع می‌کند که تنها چند روز پیش محمداسماعیل کوثری، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس، و محمدجعفر اسدی، از فرماندهان ارشد سپاه پاسداران، در واکنش به اظهارات ولادیمیر پوتین درباره خروج «چهار هزار نیروی ایرانی» از سوریه، مدعی شدند که این افراد نیروهای نظامی جمهوری اسلامی نبودند.
خامنه‌ای همچنین به وضعیت سوریه اشاره کرد و مدعی شد که جمهوری اسلامی در برابر «هرج‌ومرج» ایجادشده در این کشور ایستادگی کرده است. او در حالی وعده بازپس‌گیری سوریه از گروه‌های مخالف بشار اسد را داد که ارتش سوریه در بسیاری از مناطق کلیدی شکست خورده و نیروهای جمهوری اسلامی، به‌خصوص در سال‌های اخیر، با محدودیت‌های شدید مواجه بوده‌اند.
نیروهای نیابتی یا «مقاومت منطقه‌ای»؟
این اظهارات خامنه‌ای در حالی مطرح می‌شود که جنگ نیابتی تعریف مشخصی دارد: درگیری‌هایی که یک کشور از طریق حمایت از نیروهای خارجی بدون حضور مستقیم نیروهای نظامی‌اش دنبال می‌کند. گروه‌هایی همچون حوثی‌ها، حزب‌الله، و گروه‌های شیعه عراقی، همواره از سوی تحلیلگران به عنوان نیروی نیابتی جمهوری اسلامی معرفی شده‌اند. این گروه‌ها نه‌تنها از حمایت‌های مالی و تسلیحاتی ایران بهره‌مند می‌شوند، بلکه اهداف خود را مطابق با سیاست‌های تهران در منطقه دنبال می‌کنند.
تناقض‌های آشکار
رهبر جمهوری اسلامی پیش‌تر در سخنرانی‌های خود از «مقاومت منطقه‌ای» به عنوان یکی از دستاوردهای استراتژیک جمهوری اسلامی یاد کرده بود و حتی جوانان سوری را به ایستادگی در برابر حکومت جدید این کشور تشویق کرده بود. با این حال، حالا او مدعی است که ایران نیازی به نیروهای نیابتی ندارد و این گروه‌ها از ایران مستقل هستند.
این تناقض‌ها سوالات جدی درباره صداقت جمهوری اسلامی و ادعاهایش در مدیریت سیاست خارجی ایجاد می‌کند. آیا این اظهارات خامنه‌ای تلاشی برای انکار نقش جمهوری اسلامی در بی‌ثباتی منطقه است یا مقدمه‌ای برای عقب‌نشینی از تعهدات نظامی در کشورهای بحران‌زده؟